Ályktun um aðgerðir Landsbankans fyrir skuldug heimili
Hagsmunasamtök heimilanna fagna frumkvæði Landsbankans til að komast á móts við skuldug heimili, og hvetja um leið stjórnvöld og fjármálastofnanir til að tryggja að jafnræðis sé gætt á meðal skuldara. Forkastanlegt er að skuldurum sé mismunað á grundvelli þess hvar þeir eru í viðskiptum, eða hvort þeir eru í skilum með lánin.
Viðbrögð bankastjóra Arionbanka, um að bankinn harmi að horfið hafi verið frá því samráði sem bankarnir áttu um þær lausnir sem boðið yrði upp á, afhjúpa þó hve illa er komið fyrir viðskiptavinum banka í eigu vogunarsjóða, sem raunin er með Arionbanka og Íslandsbanka. Má segja að þetta sé birtingarform mistaka fjármálaráðherra sem kom fram í skýrslu hans um það hvernig endursamið var við gömlu kröfuhafa bankanna.
Þó verður að segjast um útspil Landsbankans að um er að ræða jákvætt skref í átt að raunverulegum lausnum fyrir skuldug heimili, en betur má ef duga skal. Tímasetning útspilsins er áhugaverð í því ljósi að bankinn birti sama dag afkomu sem sýndi fram á annan besta ársfjórðung bankans til þessa.
Mikilvægt er að benda á, að þær úrlausnir sem Landsbankinn hefur kynnt koma honum sjálfum mest til góða, og er um að ræða hagræðingu í verkferlum bankans auk þess sem eitraðar eignir hans eru afskrifaðar. Einnig má gera ráð fyrir að bankinn sé að búa sig undir stórhækkaða verðbólgu þegar líða tekur á árið vegna nýrra kjarasamninga og veikingar krónunnar. Þannig má ætla að bankinn sé að reyna koma í veg fyrir stórkostlega greiðsluerfiðleika næsta vetur vegna einhliða verðtryggingar á lánsfé.
Gagnrýnivert er að gengið sé í manngreiningarálit í aðgerðum sem þessum þar sem skuldurum er mismunað á grundvelli þess hvar þeir eru í viðskiptum, hvort þeir eru í vanskilum og hvort þeir skulda meira en 30 milljónir eftir stökkbreytingu lána eftir bankahrunið. Stjórnvöld hafa skyldum að gegna til að gæta jafnræðis í aðgerðum fyrir skuldug heimili og er það sérstakt áhyggjuefni að forsætisráðherra skuli lýsa því yfir að Íbúðarlánasjóður sé ekki í stakk búinn til að bjóða upp á áþekk úrræði. Nú er verið að leggja fram frumvarp á Alþingi þar sem settir eru sérstakir skattar á fjármálafyrirtækin til að fjármagna sérstaka niðurgreiðslu í gegnum vaxtabótakerfið og þykja samtökunum ærin ástæða til að hækka þann skatt til muna til að mæta með duglegri hætti þeim höfuðstólshækkunum sem heimilin hafa tekið á sig í hruninu. Í því samhengi er vert að benda á hagnað bankanna frá hruni til 31. mars 2011:
Landsb. |
Íslandsb. |
Arion | Samtals | |
2008 | -6,9 | 2,4 | 4,8 | 0,2 |
2009 | 14,3 | 24,0 | 12,9 | 51,2 |
2010 | 27,2 | 29,4 | 12,6 | 69,2 |
2011Q1 | 12,7 | 3,6 | 3,0 | 19,2 |
Samtals | 47,3 | 59,3 | 33,2 | 139,8 |
Eina raunhæfa lausnin fyrir heimilin í landinu eru almennar aðgerðir til leiðréttingar á skuldum heimila í landinu og afnám verðtryggingar. Það yrði vissulega til að vinna sátt með heimilunum.