Á döfinni

Á björtu og köldu haustsíðdegi við þingsetningu Alþingis 10. september síðastliðinn stóðu stéttarfélög og heildarsamtök launafólks sameinuð að mótmælum við Austurvöll. Alþýðusamband Íslands, BSRB og Kennarasamband Íslands mótmæltu aðgerðaleysi stjórnvalda í efnahagsmálum. Ragnar Þór Ingólfsson, formaður VR var fundarstjóri og ræðumenn voru Magnús Þór Jónsson, formaður KÍ, Sonja Þorbergsdóttir, formaður BSRB, Halla Gunnarsdóttir, varaformaður VR og Þórarinn Eyfjörð, formaður Sameykis. Um fimmhundruð mótmælendur voru mættir til að hlýða á formenn stéttarfélaganna. Formaður VR og fundarstjóri talaði um tímamótamótmæli heildarsamtaka launafólks og gagnrýni á stöðu efnahagsmála, áhrif þeirra á fjárhag heimilanna og aðgerðaleysi stjórnvalda. Stjórn Hagsmunasamtaka heimilanna tók þátt í mótmælunum og Ásthildur Lóa Þórsdóttir, formaður samtakanna og alþingiskona fyrir Flokk fólksins sendi frá sér skoðanagrein á Vísi með Ragnari Þór Ingólfssyni daginn fyrir viðburðinn. Í grein þeirra voru áhrif verðbólgu á fjárhag heimila og lánþega harðlega gagnrýnd. Hér er grein Ragnars Þórs Ingólfssonar og Ásthildar Lóu Þórsdóttur: 

Vaxtaákvörðun Seðlabankans í gær er ekkert annað en stríðsyfirlýsing gegn heimilum landsins. Hvergi á byggðu bóli voga seðlabankar sér að fara gegn heimilum landsins með viðlíka hætti og hér og hvergi á byggðu bóli hefur verðbólgan haldist jafn há og hér. Hvert mannsbarn með vott af skynsemi ætti að sjá að vaxtahækkanir Seðlabankans hafa fyrir löngu síðan snúist upp í andhverfu sína og auka beinlínis vandann sem þær eiga að glíma við. Fyrir hverja er verið að berjast við verðbólguna ef ekki fyrir fólkið í landinu?

Fólkið í landinu er ekki til fyrir fjármálafyrirtækin og líf þess á ekki að snúast um að fóðra þau.

Aðgerðaleysi ríkisstjórnar Bjarna Benediktssonar og þar áður þessarar sömu ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur, gagnvart þessu áhlaupi á heimilin er óverjandi, en því miður ekki fordæmalaust.

Ársverðbólga er nú 5,8% og hefur ekki mælst lægri í tvö og hálft ár eða frá ársbyrjun 2022. Þá voru meginvextir Seðlabanka Íslands 2% en hafa síðan hækkað í 9,25% þar sem þeir hafa nú staðið í 10 mánuði, sem verða að óbreyttu orðnir 12 þegar næsta vaxtaákvörðun er á dagskrá 21. ágúst, þrátt fyrir að verðbólgan hafi lækkað um 43% frá því að hún náði hámarki í febrúar 2023.

Seðlabankinn er fyrir löngu komin á algjörar villigötur með hávaxtastefnu sinni sem ekki stenst nokkra skoðun auk þess að valda heimilum og fyrirtækjum landsins stórfelldum skaða, sem þau verða lengi að jafna sig á.

Húsnæðisverð hefur verið stærsti drifkraftur verðbólgunnar og eina leiðin til að halda aftur af hækkun þess er að auka framboð húsnæðis. Vegna íþyngjandi fjármagnskostnaðar hefur samt dregið úr nýbyggingum og vaxtastefnan er þannig beinlínis farin að vinna gegn tilgangi sínum.

Hvað eru “vaxtamálin”?

Vaxtamálin er samheiti sem má segja sem svo að nái yfir málaferli sem hafa staðið yfir um nokkra hríð um lögmæti skilmála um breytilega vexti í lánum neytenda á Íslandi.

Hvert er helsta álitaefnið?

Neytendur og samtök þeirra sem standa að málunum telja að í all flestum tilvikum séu þeir skilmálar sem kveða á um breytilega vexti í neytendalánum og fasteignalánum til neytenda ekki í samræmi við lög og reglur. Í einfölduðu máli standist skilmálarnir ekki þær kröfur sem verður að gera um skýrleika, aðgengileika, hlutlægni og sannreynanleika, svo neytendur geti áttað sig á þýðingu þeirra og þar með umfangi þeirra fjárhagslegu skuldbindinga sem þeir gangast undir þegar þeir taka lán.