Símatími

Mán - þri kl. 10-13

Hafa samband

heimilin@heimilin.is

Á döfinni

Svartur fimmtudagur fyrir „réttarríkið“ Ísland

Fimmtudagurinn 26. nóvember var svartur dagur fyrir hagsmuni almennings á Íslandi, en þann dag kvað Hæstiréttur Íslands upp dóm í máli nr. 243/2015, og undirstrikaði með honum að á Íslandi er réttarríkið í molum. Umrætt mál var höfðað fyrir atbeina Hagsmunasamtaka heimilanna til að leita úrlausnar um ólögmæti verðtryggðra neytendalána samkvæmt skýrum ákvæðum íslenskra laga. Stjórnarskráin kveður á um að dómendum sé skylt að fara einungis eftir lögunum í embættisverkum sínum. Er því algjört hneyksli að það skuli ekki hafa verið gert í þessu tilviki og Hæstiréttur hafi þannig grímulaust farið þvert gegn þessum grundvallarreglum réttarríkisins.

Málatilbúnaðurinn byggðist af hálfu neytenda á lögum um neytendalán, sem kveða á um skyldu lánveitenda til að veita ítarlegar og skýrar upplýsingar um allan kostnað vegna neytendalána. Vernd neytenda á að felast í því að vanræki lánveitendur upplýsingaskyldu, sé þeim óheimilt að innheimta frekari kostnað en þann sem var réttilega upplýst um. Varðandi verðtryggingu liggja fyrir ótvíræð álit Neytendastofu, áfrýjunarnefndar neytendamála, framkvæmdastjórnar ESB og EFTA-dómstólsins, um að það brjóti í bága við evrópskar reglur og íslensk lög um neytendalán að undanskilja verðbætur frá upplýsingagjöf um lánskostnað með því að miða við fráleitar forsendur um 0% verðbólgu.

Þrátt fyrir að í þessu tilviki hafi verið um að ræða algjöran skort á flestum þeim upplýsingum sem skylt er að veita, einkum og sér í lagi um verðbætur, taldi Hæstiréttur í dómi sínum að slík vanræksla skipti ekki máli og hefði engin áhrif á samninga um neytendalán. Með því hafa skýr fyrirmæli í löggjöf frá Alþingi um neytendalán verið höfð að engu og í reynd dæmd ómerk. Það er ekki síst alvarlegt því lögunum var sérstaklega ætlað að uppfylla skuldbindingar íslenska ríkisins vegna EES-samningsins. Þannig hefur Hæstiréttur í raun fellt alla sök vegna ólögmætrar verðtryggingar neytendalána á íslenska ríkið, en slík brot þjóðríkja og æðstu dómstóla þeirra gegn EES-reglum leiða almennt af sér skaðabótaskyldu viðkomandi ríkis. Í því samhengi má benda á að umfang ólögmætra áfallinna verðbóta á lán íslenskra heimila hleypur á hundruðum milljarða króna.

Hagsmunasamtök heimilanna hafa ávallt talið lánveitendur eiga að bera ábyrgð á því að hafa brotið lög með lánveitingum sínum, en að á hinn bóginn sé fullkomlega óréttmætt að fella bótaskyldu vegna þess á skattgreiðendur. Erfitt er að gera sér í hugarlund hvaða sjónarmið ráði för hjá dómstólum sem með slíkum hætti fara úr vegi sínum til þess að varpa sökinni yfir á þolendur afbrota í stað gerenda. Helsta ályktunin sem dregin verður af því er að á Íslandi sé alls ekki réttarríki við lýði. Þessi dómur og fjöldi annarra dóma af sama toga, sýna rækilega fram á knýjandi nauðsyn þess að ráðist verði í algjöra uppstokkun dómskerfisins. Jafnframt þarf að nýta það tækifæri sem þá mun gefast til að endurskipa dómstólana aðilum sem eru slíku starfi vaxnir, því það getur ekki gengið í nútímaþjóðfélagi að jafnvel æðstu dómstólar fari ítrekað þvert gegn skýrum og skjalfestum vilja löggjafans.

Neytendur: gefumst ekki upp fyrr en réttlætið nær fram að ganga, og sökin verður send þangað sem hún á heima, en bætur fyrir hana til heimilanna og neytenda á íslenskum fjármálamarkaði!


© Hannað af Filmís 

Hagsmunasamtök heimilanna voru stofnuð 15. janúar 2009 og eru frjáls og óháð hagsmunasamtök á neytendasviði, til varnar og hagsbóta fyrir heimilin í landinu.

Orð frá formanni

CEO 

Orð frá formanni Varlega áætlað hafa 15.000 fjölskyldur, 45.000 einstaklingar misst heimili sín frá hruni. Enginn hefur svarað fyrir það, hvað þá axlað á því ábyrgð. 

Þegar 15% þjóðarinnar missa heimili sín, gætir áhrifanna víða. Við sjáum þau í ástandinu á leigumarkaði og við sjáum þau líka í auknum kvíða meðal ungmenna og kulnun hjá þeim sem eldri eru.

Þegar fólk er svipt heimilum sínum glatar það öryggi sínu sínu og fótfestu. Þegar við bætist magnvana reiði og örvænting vegna óréttlætisins sem það stendur frammi fyrir ásamt hjálpar- og varnaleysinu sem það upplifir þegar heimilinu er hreinlega stolið af því, er ekki nema von að eitthvað láti undan.

Spillingin í þjóðfélaginu er djúp og hún á sér margar hliðar. Hún birtist ekki bara í háu húsnæðisverði og skelfilegum leigumarkaði eða háum vöxtum og verðtryggingu, hún birtist ekki bara í því hvernig lífeyrissjóðirnir misfara með fé okkar allra eða í „krónu á móti krónu“ skerðingu, hún birtist ekki bara í lágum launum verkafólks á meðan sjálftökufólk af ýmsum toga skammtar sjálfu sér milljónir, hún birtist ekki bara í spilltum dómstólum sem gæta hagsmuna „hinna sterku“ í dómum sínum eða í því hvernig lög- og stjórnaskrárvarin réttindi hafa verið brotin á neytendum frá hruni með skelfilegum afleiðingum.

Nei, hún birtist í þessu öllu og meiru til. Spillingin er djúp og teygir anga sína víða. Hana þarf að rífa upp með rótum til að hægt sé að byggja upp nýtt og betra þjóðfélag.

Fyrsta skrefið væri að að afnema verðtryggingu á lánum heimilanna! Öðruvísi er ekki hægt að skapa eðlilegan húsnæðismarkað eða stöðva sjálftöku fjármálastofnanna á tekjum fólks.

En til að takast á við ræturnar þarf að fara fram rannsókn á aðgerðum stjórnvalda eftir hrun. Jú það var líka spilling fyrir hrun, en þá urðu ákveðin vatnaskil og það var þá sem meðvituð ákvörðun var tekin um að fórna heimilum landsins fyrir bankana.

15.000 heimili eiga skilið að fá svör og uppreist æru.

Við biðjum ykkur um að styðja kröfuna um Rannsóknarskýrslu heimilanna!

Ásthildur Lóa Þórsdóttir
Formaður HH

Fylgstu með á samfélagsmiðlum