Hagsmunasamtök heimilanna beindu í febrúar síðastliðnum erindi til Samkeppniseftirlitsins þar sem aðkomu Samtaka fjármálafyrirtækja (SFF) að úrvinnslu stjórnvalda á málefnum er varða mikilvæga hagsmuni neytenda, var mótmælt. Að fengnum athugasemdum veitti Samkeppniseftirlitið með ákvörðun sinni nr. 4/2012, Samtökum fjármálafyrirtækja (SFF) fyrir hönd aðildarfélaga þeirra og Dróma hf, undanþágu frá samkeppnislögum til að hefja ,,afmarkað samstarf sem miðar að því að hraða úrvinnslu skuldamála sem varða gengisbundin lán, í framhaldi af dómi Hæstaréttar Íslands frá 15. febrúar sl.”

Í ákvörðunarorðum Samkeppniseftirlitsins er skýrt kveðið á um skilyrði fyrir veitingu undanþágu til samráðsins, þar á meðal að “Halda skal skýrar fundargerðir um fundi sem haldnir eru vegna samstarfsins.” ásamt ”yfirliti yfir öll gögn sem lögð eru fram á fundum eða verða til vegna samstarfsins.” Þann 12. júní síðastliðinn óskuðu HH eftir því að fá umrædd gögn afhent á grundvelli upplýsingaréttar, en barst þann 24. júlí sl. svar frá Umboðsmanni skuldara þar sem því var hafnað.

Umboðsmaður skuldara eða fjármálafyrirtækja?

Mikilvægt er að upplýsingar um samráðið verði gerðar opinberar svo allir séu í sambærilegri aðstöðu gagnvart þeirri óvissu sem uppi er um hvort og hvenær til standi að framfylgja lögum í þágu neytenda eins og skuldarar bíða óþreyjufullir eftir. Um er að ræða gögn varðandi starfsemi opinberra embættisstofnana sem hefur verið fyrirskipað með stjórnvaldsákvörðun að skuli haldin, meðal annars í því skyni að fyrirbyggja misferli eins og fram kemur í rökstuðningi Samkeppniseftirlitsins fyrir undanþágunni.

Með synjun á afhendingu gagnanna er neytendum, fjölmiðlum og öðrum hagsmunaaðilum gert ókleift að afla sér upplýsinga um samráðið og veita nauðsynlegt aðhald til að koma í veg fyrir röskun á samkeppnisstöðu. Aftur á móti er þröngum hópi tryggt forskot að mikilvægum upplýsingum þar á meðal staðreyndum um hverskonar lán og málsatvik séu til umfjöllunar, með hvaða hætti verði búið til þeirra mála sem verði flutt, og af hverjum. Á tungumáli fjármálamarkaða nefnist slíkt innherjaupplýsingar en hagnýting þeirra kallast misnotkun og er ólögmæt.

HH telja þá leynd sem haldið er yfir samráði stjórnvalda og fjármálafyrirtækja einungis til þess fallna að vekja tortryggni og gagnrýnivert að þannig sé öndverðum sjónarmiðum og hagsmunum mismunað gróflega. Jafnframt er ólíðandi að synjun um aðgang að viðkomandi upplýsingum sé rökstudd með því einu að vísa til afstöðu “annara aðila” að samráðinu, sem geta varla verið aðrir en fjármálafyrirtækin. HH gagnrýna harðlega að opinber stofnun skuli þannig ganga erinda brotlegra aðila þvert gegn stórfelldum hagsmunum almennings.