Yfirlýsingar Lýsingar hf. í dómsmáli teknar gildar sem trygging fyrir hagsmunum neytenda.
Stjórn Hagsmunasamtaka heimilanna (HH) hefur ákveðið að óska eftir endurupptöku hæstaréttar á dómsmáli samtakanna gegn Lýsingu hf., þar sem krafist var lögbanns á innheimtu fyrirtækisins vegna ólögmætra gengislána (mál nr. 519/2013). Hæstiréttur kvað upp dóm þann 19. september og staðfesti þá úrskurð héraðsdóms í málinu um að hafna kröfu HH um lögbann.
Samtökin hafa heimild til lögbannsaðgerða í þágu heildarhagsmuna neytenda (á grundvelli laga nr. 141/2001) og reistu lögbannskröfu sína á þeirri heimild. Hér er um að ræða mikilvægt hagsmunamál fyrir lántakendur þar sem Lýsing hefur þráast við að endurreikna lán í kjölfar gengislánadóma hæstaréttar (t.d. nr. 600/2011 og nr. 464/2012) og haldið því fram að dómarnir hefðu ekki fordæmisgildi fyrir samninga fyrirtækisins.
Hæstiréttur telur að hagsmunir neytenda í þessu máli séu nægilega tryggðir með skaðabótarétti og byggir það mat á yfirlýsingum Lýsingar um meintan varasjóð í þágu skuldara, en í dómnum segir að varnaraðili (Lýsing) hafi:
“lýst því yfir að hann hafi, eftir tilmælum Fjármálaeftirlitsins 1. mars 2012 um varúðarráðstafanir í þágu skuldara vegna réttaróvissu, gripið til sérstakra öryggisráðstafana til að tryggja hagsmuni viðskiptamanna sinna með stofnun varasjóðs í þágu skuldara vegna óvissu um mögulegar ofgreiðslur og að hann muni ekki ráðstafa honum fyrr en réttaróvissu hafi verið eytt. Þá hefur varnaraðili lýst því yfir í kjölfar dóms Hæstaréttar 30. maí 2013 í máli nr. 50/2013, sem varði bílasamning, að hann hafi hafið undirbúning nýs útreiknings hluta samninga sinna sem áður voru gengistryggðir. Felst í yfirlýsingum þessum næg trygging fyrir því að hagsmunir lántakenda verði ekki fyrir borð bornir”.
Það er óneitanlega sérstakt að æðsti dómstóll landsins telji yfirlýsingar hins meinta brotlega aðila næga tryggingu fyrir því að hagsmunir meints brotaþola séu ekki fyrir borð bornir. Það skal skýrt tekið fram að Lýsing lagði engar sannanir fram um tilvist hins meinta varasjóðs eða stöðu hans. Hæstiréttur heldur því jafnframt fram í dómi sínum að Hagsmunasamtök heimilanna hafi engin haldbær gögn lagt fram sem sýni að ástæða sé til að óttast um greiðslugetu varnaraðila. Þetta er einfaldlega rangt því samtökin lögðu einmitt fram ítarlega greinargerð þessu til stuðnings, sem byggðist meðal annars á ársreikningum Lýsingar. Þá vekur furðu að því hafi hreinlega verið hafnað að málið yrði leitt til efnislegrar niðurstöðu.
Jafnframt byggist endurupptökubeiðni HH á nýtilkomnum dómi hæstaréttar í máli Lýsingar gegn lántakanda (nr. 672/2012) og viðbrögðum Lýsingar við honum. Hæstiréttur dæmdi fyrirtækið þar til að endurgreiða lántakanda ofgreiðslur í samræmi við lög um neytendalán. Lýsing hefur skilgreint fordæmisgildi þessa dóms afar þröngt og í þeim fáu tilfellum sem fyrirtækið hefur fallist á að endurreikna samninga hefur það ekki verið gert að fullu leyti í samræmi við ítrasta rétt neytenda, samkvæmt gögnum sem samtökunum hafa borist frá neytendum.
Hér má sjá sýnishorn af skilmálum og starfsháttum Lýsingar
