Forvörn við greiðsluvanda

Í þessum fjárhagslegu áskorunum bjóða Hagsmunasamtök heimilanna félagsmönnum aðstoð sem er í senn réttindagæsla og lausnamiðuð þjónusta. Ófyrirsjáanleikinn og sveiflur í greiðslubyrði fasteignalána hefur þar að auki óneitanlega valdið mörgum lánþegum fjárhags- og félagslegum vandkvæðum. Það er ekki sanngjart að ætla leikmönnum að reka íbúðarkaup eins og um áhættufjárstýringu sé að ræða. Félagsmenn geta sent samtökunum fyrirspurn á This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it. um greiðslumat, endurfjármögnun, réttindi lánþega og margt fleira. 

Rætt var við ráðgjafa samtakanna um þau mál sem koma inn á borð til hennar, bæði á Stöð 2 og á Rás 1 í Samfélaginu, þegar samtökin mótmæltu fjórtándu hækkun vaxta í röð: Viðtal á Stöð 2 (- Viðtal inn í miðjum kvöldfréttum) og Viðtal í Samfélaginu - Rás 1 (- Ítarlegt viðtal um stöðu mála).

“Við erum að horfa á það að fólk er ekki að ráða við þessa auknu greiðslubyrði, hún hefur hækkað alveg gríðarlega…á einu ári hafa til að mynda fjörutíu milljóna króna íbúðalán hækkað um tvö hundruð þúsund krónur, í greiðslubyrði á mánuði.“ 

“Það er allt annar hópur sem er ekki að ráða við þetta, við erum að horfa á fólk, eldra fólk, sem er mögulega á bilinu sextugt til sjötugt, með gríðarlega gott lánshæfismat sem er að lenda í vanda. Það er að leita í skammtímalánastofnanir til þess að redda sér,” 

“En svo er þetta líka bara þannig að þegar allir fara yfir (í verðtryggðu lánin) þá kemur léttir (minni greiðslubyrði) og þá minnkar álagið á kerfið og þá hætta þeir að leita að lausn… svo eftir ákveðinn tíma þá er fólk komið aftur í vond mál í verðtryggðu lánunum”

“Lilja (Bankastjóri) hjá Landsbankanum hefur verið að tala fyrir því að það sé hægt að fara aftur yfir í óverðtryggð lán, krónu fyrir krónu, en sem stendur þá eru reglugerðir sem standa í vegi fyrir því og þar af leiðandi er það óraunhæft.

(Kristín Eir Helgadóttir í Samfélaginu á Rás 1, 25. ágúst 2023)

Fasteignalán á Íslandi - vítahringur verðtryggingar

Við minnum á að höfuðstóll verðtryggra lána mun hækka umtalsvert á næstu misserum og lánþegar munu borga fyrir verðbólguna með hækkun skuldarinnar. Þeir sem ílengjast í óverðtryggðum lánum með breytilega vexti eru í lítt skárri stöðu og greiða okurvexti á meðan lítið mjakast inn á höfuðstólinn, sem fer þó ekki hækkandi eins og á verðtryggðum lánum. Enn og aftur erum við komin í þá stöðu að verðtrygging lána er ráðandi í lánaviðskiptum, verðtrygging sem kemur bönkunum í skjól gagnvart verðbólgunni. Heimilin borga því fyrir háa verðbólgu með verðbótum og háum vöxtum í óeðlilegri mótsögn við það að bankarnir skila nú hæstu hagnaðartölum sem sést hafa. Það er ekkert sjálfsagt við þessi skilyrði í fasteignakaupum, því íslenskir íbúðarkaupendur eiga afdráttarlaust rétt á sambærilegum lánskjörum og þekkjast víðast hvar í vestrænum samfélögum. 

Hagsmunasamtök heimilanna