Hagsmunasamtök heimilanna á sama máli og virtustu hagfræðingar heims
Málflutningur Hagsmunasamtakanna í lánamálum heimilanna reynist eiga skýran samhljóm með skoðunum Kenneth Rogoff og Carmen Reinhart, sem eru á meðal virtustu hagfræðinga heims.
Svikamylla verðtryggingarinnar í tölum
Öllu máli skiptir fyrir lántaka hvernig afborganir af verðtryggðum lánum eru reiknaðar út. Munurinn á 40 ára íbúðalánum nemur sem dæmi, langt yfir hundrað milljónum króna (100.000.000 krónum), allt eftir því hvort höfuðstóll láns og afborganir eru verðbættar samkvæmt forskrift verðtryggingarinnar eða einungis afborganirnar.
Andrea J. Ólafsdóttur, formaður Hagsmunasamtaka heimilanna, rakti nokkur dæmi um þennan hrópandi mun í Reykjavík síðdegis á Bylgjunni í dag. Auk mismunandi lánstegunda til 40 ára fór hún einnig í gegnum heildarkostnaðinn af 25 ára lánum.
Hagsmunasamtök heimilanna telja sem kunnugt er að innheimta og aðferðarfræðin sem felst í viðbótarlánum sem veitt eru vegna verðbótaþáttar verðtryggðra lána stangist í framkvæmd á við lög. Engar lagaheimildir séu fyrir viðbótarlánum sem bætt er við höfuðstól lána, heldur megi einungis reikna verðbætur af afborgunum (eða reikna þær rétt af höfuðstól) og þær eigi að staðgreiðs. Þetta þýðir í reynd, að reikna ber verðtryggð lán út með sama hætti og svonefnd óverðtryggð lán, þar sem breytilegir vextir taka mið af verðbólgu, eins og "óverðtryggðu" vextir Seðlabankans gera.
Lántakar óverðtryggðu lánanna staðgreiða með öðrum orðum verðbólguna án þess að átt sé við viðbótarlán ofan á höfuðstól lánsins, á meðan þeir sem taka hefðbundin verðtryggð lán sitja upp með uppreiknaðan höfuðstól út lánstímann. Þessi aðferðafræðilegi munur hefur gríðarleg áhrif á heildarkostnað lántaka. Það er semsagt viðbótarlánastarfsemin og margfeldisáhrifin sem þar koma inn í myndina vegna vaxtavaxta og síendurtekinna vaxtaútreikninga ofan á viðbótarlánin sem er vandamálið.
Í tölum lítur dæmið þannig út að heildarkostnaður af 25 ára láni er 24 millj kr af óverðtryggðu láni, 34 millj kr af verðtryggðu láni með jöfnum afborgunum og 40 millj kr af verðtryggðu jafngreiðsluláni. Hafa ber hugfast að óverðtryggða lánið er - þrátt fyrir nafngiftina - er í reynd verðtryggt með breytilegum vöxtum sem taka mið af verðbólgu hverju sinni.
Undirskriftasöfnun heimilanna á menningarnótt
Hagsmunasamtök heimilanna verða með fjölskylduvæna dagskrá frá klukkan 13 til 17 á menningarnótt. Við verðum á horni Laugavegar og Skólavörðustígs og munum fagna því í samvinnu við öflugan hóp listamanna að yfir 20.000 undirskriftir hafa safnast í undirskriftasöfnum heimilanna.
Fimm algengar rangfærslur um verðtrygginguna
Þau varnaðarorð að fjármálakerfið fari aftur fjandans til verði verðtrygging numin úr gildi, eru vinsæl á meðal verðtryggingarsinna. Slík varnaðarorð fela þó oftar en ekki í sér rangfærslur og órökstuddar klisjur. Í samantektinni hér að neðan er stiklað á algengsustu rangfærslunum sem sett hafa svip á umræðuna í gegnum tíðna.
Lögvernduð okurlánastarfsemi verðtryggingarinnar
Andstæð sjónarmið tókust á um verðtryggingu í Kastljósþætti gærkvöldsins á RÚV og þá lagalegu meinbugi sem Hagsmunasamtökin telja að séu á reglum Seðlabanka Íslands um framkvæmd hennar.
Lögmæti verðtryggingar véfengt
Samkvæmt reglum Seðlabanka Íslands er verðtryggingu lánsfjár þannig háttað, að höfuðstóll er uppfærður í samræmi við breytingar á vísitölu neysluverðs, ásamt vöxtum og afborgun af viðkomandi láni.
Barátta Jóhönnu gegn verðtryggingunni
Á þingmannsárum sínum, barðist Jóhanna Sigurðardóttir ötullega gegn verðtryggingunni.
Hún benti meðal annars á óréttlæti þess, að skuldir heimilanna hækki um hundruðir milljónir og jafnvel milljarða í hvert sinn sem nauðsynjavara á borð við kartöflur hækki í verði.
Margföld svikamylla verðtryggingarinnar
Ekki aðeins er verðtryggingin sem slík verðbólguhvetjandi, heldur felur hún einnig í sér svikamyllu sem gerir frjámálastofnunum kleift að innheimta andvirði útlána margfalt til baka með ólöglegum reikniaðferðum.
Þetta er á meðal þess sem kemur fram í nýlegri grein eftir Andreu J. Ólafsdóttur, formann Hagsmunasamtakanna, þar sem hún tekur saman nokkrar sláandi staðreyndir um íslensku verðtrygginguna - staðreyndir sem vel að merkja þagað hefur verið þunnu hljóði yfir hjá talsmönnum verðtryggingarinnar.
Tengsl vaxta og verðtryggingar dæmd órjúfanleg
Órjúfanleg tengsl vaxta og verðtryggingar, eru helsta forsenda þess að Íslandsbanki vann nýlega mál sem hann höfðaði fyrir Héraðsdómi Suðurlands vegna afturvirkrar vaxtatöku. Segja má að bankanum hafi með þessum dómi tekist að fá viðskiptavini sína dæmda til verðtryggingar.
Áhrif dóms Héraðsdóms Suðurlands enn ekki ljós
Nýgenginn dómur Héraðsdóms Suðurlands heimilar þvert á viðteknar meginreglur laga afturvirka vaxtatöku við endurútreikninga á gengistryggðum lánum.
Í grunninn eru rökin þau, að þar sem vextir séu ekki bara vextir hér á landi, heldur einnig verðtrygging, megi reikna þá afturvirkt á verðtryggðum lánum, eins sagt er nánar frá hér.
Standi þessi dómur, hefur lagalegur réttur fjármálakerfisins á því að verðtryggja útlán því líklega verið úrskurðaður sterkari lagalegum rétti lántakenda skv. íslenskum kröfurétti og neytendarétti. Eftir stendur spurningin um Evrópurétt lántakenda í þessum efnum, en eins og fram hefur komið ítrekað í fjölmiðlum virðist áhugi íslenskra dómsstóla ekkert sérstakur á réttarstöðu fólks með hliðsjón af lögum og reglum Evrópska efnahagssvæðisins.
Við krefjumst leiðréttingar lána og afnáms verðtryggingar
Hagsmunasamtök heimilanna hafa hrundið af stað undirskriftasöfnun fyrir almennri leiðréttingu stökkbreyttra lána og afnámi verðtryggingarinnar.
Kröfugerð undirskriftasöfnunarinnar er:
„Í nafni almannahagsmuna krefjumst við undirrituð almennra og réttlátra leiðréttinga á stökkbreyttum lánum heimilanna og afnáms verðtryggingar.
Hafi stjórnvöld ekki orðið við þessari kröfu fyrir 1. janúar 2012 jafngildir undirskrift mín kröfu um þjóðaratkvæðagreiðslu um kröfugerðina.“
Undirskriftasöfnunin fer fram hér á heimilin.is og á undirskrift.heimilin.is og jafngildir þátttaka kröfu um þjóðaratkvæðagreiðslu, verði stjórnvöld ekki við kröfugerð samtakanna.
Smelltu hér og taktu þátt í undirskriftarsöfnuninni
110% bankavæn skuldaleiðrétting
Frestur til að sækja um 110% skuldaaðlögun hjá bönkunum rennur út nú um mánaðamótin. Verði ekkert frekar að gert í lánamálum heimilanna, munu fjármálastofnanir, í skjóli stjórnvalda, komast upp með að leiðrétta aðeins þann hluta skuldavandans sem að þeim snýr, að undanskyldu 20% vaxtaleiðréttingu Landsbankans sem gengur ekki nægilega langt að mati Hagsmunasamtaka heimilanna.
Eftir stendur stökkbreyttur höfuðstóll lána hjá þorra almennings sem nánast engar leiðréttingar fær þar sem hin sérstaka vaxtabót í gegnum vaxtabótakerfi ríkisins getur ekki talist annað en móðgun miðað við þá hækkun sem fólk hefur séð á lánum sínum.
Eins og Hagsmunasamtökin hafa ítrekað bent á, nær 110% leiðin einungis til þess hluta lántaka sem er skuldsettastur m.v. veðsetningarhlutfall. Hún er því sértæk aðgerð, en ekki almenn.
