Jólakveðja til allra heimila
Hagsmunasamtök heimilanna óska félagsmönnum sem og landsmönnum öllum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Ekki síst í þeim viðfangsefnum sem heimilin standa nú frammi fyrir.
Enn einn Evrópudómur um óréttmætar nauðungarsölur
Hagsmunasamtök heimilanna hafa látið gera löggildar íslenskar þýðingar af ýmsum dómum Evrópudómstólsins sem fjalla um nánari skýringar á þeim reglum um neytendavernd og neytendalán sem gilda hér á landi vegna aðildar Íslands að EES. Þessar þýðingar hafa svo jafnframt verið birtar á vefsíðu samtakanna og er markmið þess að sem flestir geti nýtt sér þá í málaferlum vegna neytendalána. Þar á meðal eru dómar í málum C-415/11 (Aziz) og C-169/14 varðandi málsmeðferð við nauðungarsölur á grundvelli neytendalána.
Samtökin hafa nú fengið löggilda þýðingu á enn einum dómi er varðar málsmeðferð við nauðungarsölu, í sameinuðum málum C-537/12 og C‐116/13. Dómurinn ítrekar þær niðurstöður sem komist var að í fyrrnefndu máli C-415/11 og voru enn ítrekaðar í máli C-169/14, að málsmeðferð við nauðungarsölu á heimili neytanda þar sem ekki er gætt jafnræðis milli aðila og ekki hægt að byggja mótbárur á því að um óréttmæta skilmála sé að ræða, brjóti gegn Tilskipun 93/13/EBE um óréttmæta skilmála í neytendasamningum. Jafnframt veitir dómurinn leiðbeiningar um mat á því hvort skilmálar um einhliða gjaldfellingu og fullnustu án undangengins dóms séu óréttmætir, og segir að landsdómstóll eigi að framkvæma það mat í slíkum tilvikum.
Hér má skoða og sækja umrædda þýðingu dómsins:
Niðurstaða dómsins er svohljóðandi:
1. Tilskipun ráðsins 93/13/EBE frá 5. apríl 1993 um óréttmæta skilmála í neytendasamningum ber að túlka svo að hún girði fyrir löggjöf í aðildarríki, eins og þá sem um er deilt í aðalmálinu, sem leyfir ekki að dómstóll sá sem meðferð gerðar til fullnustu veðréttar í fasteign heyrir undir geti að eigin frumkvæði eða að beiðni neytanda lagt mat á það, hvort skilmáli í samningi þeim sem umkrafin skuld er risin af og er grundvöllur að réttinum til fullnustu sé óréttmætur, ellegar mælt fyrir um hliðrunarráðstafanir til bráðabirgða sem leitt geti til frestunar eða stöðvunar á fullnustugerðinni, þegar nauðsyn er á slíkri hliðrun til að tryggja fulla skilvirkni hinnar endanlegu niðurstöðu dómstóls þess er fái til meðferðar viðurkenningarmál þar sem neytandinn heldur því fram að skilmálinn sé óréttmætur.
2. Ákvæði 1. málsgr. 3. greinar tilskipunar 93/13 og liða 1(e) og (g) ásamt lið 2(a) í viðauka hennar ber að skilja svo að þau merki að við mat á því, hvort samningsskilmáli sem varðar flýtingu á endurgreiðslu fasteignaveðláns eins og um ræðir í aðalmálinu sé óréttmætur, geti eftirfarandi haft úrslitaþýðingu:
- hvort réttur seljanda eða veitanda til að segja samningi upp einhliða sé háður því að vanefnd verði af hálfu neytanda á skuldbindingu sem hafi grundvallarþýðingu í samningssambandi því sem um er að ræða,
- hvort þessi réttur sé áskilinn í tilvikum þar sem vanefnd þessi sé nægilega alvarleg í ljósi gildistíma samningsins og fjárhæðar lánsins til neytanda,
- hvort þessi réttur feli í sér frávik frá þeim reglum sem við myndu eiga ef ekki væri um atriðið samið milli aðila, þannig að erfiðara verði fyrir neytandann, miðað við þau réttarúrræði sem honum eru tiltæk, að leita til dómstóla og neyta réttar síns til varnar, og
- hvort reglur landslaga veiti kost á viðeigandi og skilvirkum úrræðum er geri neytandanum, sem háður sé slíkum samningsskilmála, kleift að ráða bót á áhrifum hinnar einhliða uppsagnar lánssamningsins.
Það er landsdómstólsins að framkvæma þetta mat með hliðsjón af öllum atvikum hins tiltekna máls sem fyrir honum liggur.
Þessar niðurstöður dómsins styðja enn frekar þær niðurstöður sem komist var að í greinargerð Hagsmunasamtaka heimilanna um fullnustur neytendalána án undangengins dómsúrskurðar sem var birt í nóvember 2013. Greinargerðin var uppfærð í september síðastliðnum og send Alþingi sem fylgiskjal með umsögn samtakanna við frumvarp til laga um tímabundna frestun á nauðungarsölum sem nú eru í gildi, en greinargerðina má einnig sjá hér fyrir neðan.
Málaferlum um verðtryggð neytendalán frestað fram í janúar 2015
Málaferlum vegna verðtryggðra neytendalána hefur verið frestað til 5. janúar 2015.
Hagsmunasamtök heimilanna hafa frá því snemma árs 2012 staðið að undirbúningi dómsmáls í því skyni að láta reyna á lögmæti kynningar á eiginleikum verðtryggðra lána fyrir neytendum. Eftir mikla þrautagöngu um refilstigu dómskerfisins verður málið nú loksins tekið til aðalmeðferðar, en það hafði verið sett á dagskrá Héraðsdóms Reykjavíkur hinn 8. desember 2014.
Ráðgefandi álit EFTA-dómstólsins í máli E-27/13
EFTA-dómstóllinn hefur kveðið upp ráðgefandi álit sitt í máli E-27/13, um útreikning lánskostnaðar og árlegrar hlutfallstölu kostnaðar verðtryggðra neytendalána, samkvæmt tilskipun 87/102/EBE. Niðurstaða dómstólsins er sú að það samræmist ekki ákvæðum tilskipunarinnar að útreikningar á heildarlántökukostnaði og árlegri hlutfallstölu kostnaðar, séu miðaðir við 0% verðbólgu.
Álitsgerð um leiðréttingu gjaldeyrislána neytenda
Hagsmunasamtök heimilanna hafa ákveðið að birta álitsgerð um rétt neytenda til leiðréttinga lána í erlendum gjaldmiðlum. Eins og kemur fram í álitsgerðinni er hér þó aðeins um að ræða lágmarksrétt sem á eingöngu við um lán í erlendum gjaldeyri.
Afstaða samtakanna hvað þetta varðar er reyndar sú að til þess að geta talist vera í erlendum gjaldmiðlum hljóti slík lán að þurfa að hafa verið greidd út í þeim gjaldmiðlum. Þar sem engin dæmi eru um að það hafi verið raunin og fasteignaviðskipti hér á landi fara almennt fram í íslenskum krónum, hljóta slík lán einnig að vera í íslenskum krónum og tenging þeirra við erlenda gjaldmiðla hlýtur þar með að fela í sér ólögmæta gengistryggingu. Þetta hafa sumir lánveitendur þó ekki viðurkennt og er því enn um það deilt fyrir dómstólum.
Álitsgerðinni er þar af leiðandi ekki ætlað að marka ítrasta rétt neytenda vegna ólögmætrar gengistryggingar, og er mikilvægt að taka mið af því við lestur hennar og notkun. Rétt er að benda sérstaklega á viðauka í lok álitsgerðarinnar þar sem má finna samantekt í stuttu máli á því hvenær sé réttur sem um ræðir á við og hvenær ekki, og með hvaða hætti getur verið við hæfi að bera þeim rétti fyrir sig, til dæmis í málaferlum.
Alvarleg afbrot kunna að hafa verið framin af sýslumanni
Hagsmunasamtök heimilanna taka undir ummæli Snorra Magnússonar, formanns Landssambands lögreglumanna, í morgunþætti Útvarps Sögu síðastliðinn föstudag. Snorri sagði þá að sér hefði verið brugðið eftir að hafa skoðað gögn frá tveimur aðilum og myndbandsupptöku annars þeirra af nauðungaruppboði á húsnæði hans hjá Sýslumanninum í Reykjavík. Gögnin gæfu vísbendingar um að málsmeðferð við nauðungarsölur þessar hefði verið með þeim hætti að um talsvert alvarleg lögbrot gæti verið að ræða af hálfu opinberra aðila, og ef það sem hann hefði séð væri ekki tilefni til lögreglurannsóknar þá vissi hann í raun og veru ekki hvað væri tilefni til lögreglurannsóknar.
Hagsmunasamtök heimilanna gagnrýna harðlega fyrirætlanir ríkisstjórnarinar um hækkun virðisaukaskatts á matvæli
Hagsmunasamtök heimilanna mótmæla harðlega þeim fyrirætlunum ríkisstjórnarinnar sem fram koma í fjárlagafrumvarpi næsta árs um að hækka virðisaukaskatt á matvælum um 71%, eða úr 7% í 12%. Hér er enn og aftur höggið þar sem síst skyldi, enda kemur hækkun matarverðs verst niður á tekjulægstu hópum samfélagsins. Einnig er ljóst að sú takmarkaða niðurfærsla höfuðstóls verðtryggðra lána sem ríkisstjórnin hefur boðað verður fljótt að engu þegar sama ríkisstjórn fer samhliða í aðgerðir sem að öllum líkindum hækka neysluvísitölu með þeim afleiðingum að verðtryggð lán hækka.
Lög um frestun nauðungarsalna
Alþingi samþykkti síðdegis í gær frumvarp innanríkisráðherra um frestun nauðungarsölu, og voru lög samkvæmt frumvarpinu birt á vef Stjórnartíðinda í gærkvöldi. Frá og með deginum í dag geta einstaklingar sem eiga yfir höfði sér nauðungarsölu á heimili sínu, óskað eftir frestun sölu fram yfir 1. mars 2015.
HH gagnrýna harðlega þvingunaraðgerðir stjórnvalda gagnvart almenningi varðandi rafræn skilríki
Hagsmunasamtök heimilanna taka undir með Neytendasamtökunum og mótmæla þeirri kröfu stjórnvalda að umsækjendur skuldaleiðréttingar geti ekki samþykkt ráðstöfunina nema með rafrænum skilríkjum. Veflykill sá sem notaður hefur verið til að sækja um skuldaleiðréttingu ætti að sjálfsögðu að vera nothæfur til að staðfesta aðgerðina, enda hefur veflykillinn þótt nægilega öruggur og verið notaður um árabil við gerð skattframtala. Einnig hvetja Hagsmunasamtök heimilanna umsækjendur um skuldaleiðréttingu til að mæta einfaldlega til ríkisskattstjóra með penna í hönd og undirrita samþykki fyrir skuldaleiðréttingu með bleki.
Yfir 60 heimili seld nauðungarsölu í september vegna seinagangs innanríkisráðherra
Hagsmunasamtök heimilanna (HH) sendu þann 7. september erindi til allra sýslumannsembætta landsins þar sem óskað var eftir upplýsingum um fjölda fullnustugerða fyrri hluta septembermánaðar. Aðeins helmingur sýslumanna hafa skilað svörum, þrátt fyrir alvarleika málsins og ítrekun þann 10. september og sýna tölur frá þeim að yfir 60 heimili eru í hættu. Þar af hefur síðustu daga farið fram endanlegt uppgjör fjölda eigna sem voru á framlengdum samþykkisfresti.
Lántakendur gæti réttar síns varðandi greiðsluaðlögunarsamninga
Athygli er vakin á því að nú eru liðin þrjú ár frá því Landsbankinn, og mögulega fleiri lánveitendur, buðu upp á greiðsluaðlögunarsamninga um lækkun skulda án trygginga, skulda með lánsveði og skulda með sjálfskuldarábyrgð. Tilkynnt var um þetta á heimasíðu Landsbankans þann 26. maí 2011 og var veittur frestur til að sækja um slíkan samning til 15. júlí 2011.
Dagsetning fyrir aðalmeðferð í máli HH um verðtryggingu.
Fyrirtaka var í gær fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur í máli vegna verðtryggðs neytendaláns sem Hagsmunasamtök heimilanna standa að baki. Gagnaöflun er nú lokið og mun aðalmeðferð í málinu fara fram fimmtudaginn 23. október. Ekki verður kveðinn upp úrskurður í málinu fyrr en EFTA dómstóllinn hefur skilað áliti í máli því sem Verkalýðsfélag Akraness stendur að baki. Málatilbúnaður í þessum tveimur málum er mjög sambærilegur og snýst um framkvæmd verðtryggingar hér á landi, það er hvort kynning fyrir neytendum á kostnaði við verðtryggingu sé í samræmi við lög um neytendalán nr. 121/1994, en lögin fela í sér mjög skýr ákvæði um upplýsingagjöf til neytenda við lántöku. Þar af leiðandi má búast við að dómur í málinu muni liggja fyrir einhverntíma í næstkomandi nóvembermánuði.
