Á döfinni

Neytendastofa hefur komist að niðurstöðu vegna kvörtunar Hagsmunasamtaka heimilanna gegn Landsbankanum frá febrúar síðastliðnum. Kvörtunarefnið var að í vefreiknivél á vefsíðu bankans þar sem sýnd voru dæmi um lánskostnað, kom ekki fram árleg hlutfallstala kostnaðar, eins og skylt er samkvæmt lögum um neytendalán að tilgreina í auglýsingum.

Kjarninn í niðurstöðu Neytendastofu er þessi:

"Árleg hlutfallstala kostnaðar er mikilvæg neytendum til samanburðar á lánamöguleikum, bæði ólíkum lánum sama lánveitenda eða sambærilegum lánum annarra lánveitenda, og leggja lög nr. 121/1994 mikið upp úr að neytendum séu veittar upplýsingar um hlutfallstöluna. Því telur Neytendastofa það einnig fela í sér villandi viðskiptahætti, sbr. 2. mgr. 9. gr. laga nr. 57/2005 að hlutfallstalan sé ekki tilgreind í auglýsingum fyrir neytendalán.

Með vísan til ofangreinds hefur Landsbankinn brotið gegn ákvæðum 13. gr. laga nr. 121/1994 auk 5. gr. og 2. mgr. 9. gr. laga nr. 57/2005 með því að tilgreina árlega hlutfallstölu kostnaðar ekki í lánareiknivél á heimasíðu sinni. Með vísan til 2. mgr. 21. gr. b. laga nr. 57/2005 er þeim fyrirmælum beint til Landsbankans að gæta þess að árleg hlutfallstala kostnaðar komi ávallt fram í auglýsingum um neytendalán."

Þar sem Landsbankinn hafði brugðist við með því að laga umrædda vefreiknivél áður en Neytendastofa komst að niðurstöðu, að fenginni ábendingu um kvörtun Hagsmunasamtaka heimilanna, var það jafnframt ákvörðun stofnunarinnar að aðhafast ekki frekar vegna málsins. Þessari niðurstöðu hefur nú verið áfrýjað til áfrýjunarnefndar neytendamála, þar sem farið er fram á að Landsbankinn verði beittur sektum fyrir brotið innan þess ramma sem lög um eftirlit með viðskiptaháttum og markaðssetningu leyfa.

Niðurstaða Neytendastofu er þrátt fyrir allt afar athyglisverð, þar sem í lögunum um neytendalán er einnig kveðið á um að skylt sé að tilgreina árlega hlutfallstölu kostnaðar í lánssamningum við neytendur. Viðurlög við vanrækslu á þeirri upplýsingaskyldu eru meðal annars þau að þá er lánveitanda óheimilt að innheimta lánskostnað umfram það sem tilgreint er í samningi eða árlega hlutfallstölu kostnaðar sé hún of lágt reiknuð. Neytendur eru hvattir til að skoða lánssamninga sína með hliðsjón af þeim upplýsingum sem þar koma fram um lánskostnað, þar á meðal árlega hlutfalltölu kostnaðar og hvort hún sé rétt tilgreind.

2013-Neytendastofa-Landsban... by Hagsmunasamtök heimilanna

Að undanförnu hefur liðsmönnum HH orðið nokkuð ágengt að vekja athygli á málstað samtakanna í fjölmiðlum. Í tilefni þess að 100 dagar voru nýlega liðnir af kjörtímabili nýrrar ríkisstjórnar höfðu fjölmiðlar samband og kölluðu eftir sjónarmiðum samtakanna varðandi stöðuna í skuldamálum heimilanna. Fjallað var um samtökin á síðum prentmiðla.

Í síðustu viku voru svo fulltrúar samtakanna í viðtalsþáttum í útvarpi. Fyrst var Vilhjálmur Bjarnason formaður HH í Bítinu á bylgjunni á þriðjudag þar sem hann fjallaði um dvínandi vonir almennings til þess að komið verði til móts við heimilin. Smellið hér til að hlusta á Vilhjálm í Bítinu.

Því næst var Guðmundur Ásgeirsson erindreki HH gestur í síðdegisþætti Péturs Gunnlaugssonar á Útvarpi Sögu á fimmtudaginn. Loks var Guðmundur einnig í símaviðtali í þættinum Reykjavík síðdegis um verðtryggingu, afnám hennar og leiðréttingu skulda heimilanna með hliðsjón af stjórnarskrárvörðum mannréttindum. Smellið hér til að hlusta á Guðmund í Reykjavík síðdegis.

Í gær fjallaði Bloomberg um málsókn vegna verðtryggðs láns sem HH standa að baki og möguleg áhrif þess ef málið vinnst fyrir dómstólum. Í grein Bloomberg segir meðal annars:

Umboðsmaður Alþingis hefur komist að þeirri niðurstöðu að tilmæli Fjármálaeftirlitsins og Seðlabanka Íslands til fjármálafyrirtækja vegna óskuldbindandi gengistryggingarákvæða nr. 20/2010 frá 30. júní 2010 hafi ekki samræmst reglum um útgáfu óskuldbindandi og leiðbeinandi tilmæla af hálfu stjórnvalda og þannig brotið í bága við vandaða stjórnsýsluhætti. Meðal þess sem umboðsmaður reifar í niðurstöðu sinni er að slíka einhliða breytingu á skilmálum lánssamninga einkaaðila sé stjórnvöldum ekki heimilt að kveða á um án fyrirliggjandi lagaheimildar, en eins og Hagsmunasamtök heimilanna vöktu athygli á og gagnrýndu harðlega á sínum tíma var slík heimild hvergi fyrir hendi, í það minnsta ekki þannig að gæti átt við um lánssamninga neytenda.

Framangreind niðurstaða umboðsmanns í kjölfar ítrekaðara dóma þar sem álagning svokallaðra seðlabankavaxta í stað samningsvaxta hefur ítrekað verið dæmd óheimil, eru enn eitt tilvikið í langri röð áfellisdóma yfir vinnubrögðum stjórnsýslunnar og sýnir hversu alvarlega hefur skort á að gætt sé að hagsmunum almennings gagnvart fjármálastofnunum. Einnig segir í niðurstöðunni að með tilmælunum kunni Seðlabankinn og FME að hafa skapað ríkinu skaðabótaskyldu. Af því tilefni er rétt er að benda á að álagning hærri vaxta en skuldbinding nær til var fyrst og fremst íþyngjandi fyrir lántakendur og þeir kynnu því að eiga rétt til skaðabóta, en hærri vextir hafa aftur á móti ekki valdið kröfuhöfum neinu tjóni heldur þvert á móti aukið hagnað þeirra. Þannig er málið og niðurstaða þess ekki aðeins dæmi um alvarlega vanrækslu og skort á eftirliti eins og skrásett hefur verið í langar skýrslur að undanförnu, heldur allt að því óviðurkvæmilega meðvirkni viðkomandi eftirlitsstofnana með starfsháttum sem eru efnahagslega skaðlegir heimilum landsmanna.

Ítarefni:

Niðurstaða Umboðsmanns Alþingis í máli nr. 6077/2010

Upptaka frá borgarafundi í Iðnó 28. júní 2010 í tilefni af gengislánadómum Hæstaréttar

Fréttatilkynning HH frá 30. júní 2010 vegna tilmæla SÍ og FME um sk. seðlabankavexti